Jak wladze PRL zareagowaly na wybor Papieza?


Wydarzenia sprzed 25 lat sa lepiej znane od strony spoleczenstwa niz od strony wladz PRL (chociaz znane sa reakcje wlodarzy PRL, a wiec E. Gierka czy S. Kani), czy tez wladzy zwierzchniej tych wladz, czyli Moskwy. Stopniowo historycy ujawniaja wiele dokumentow, ale archiwa tylko lekko sie uchylily, archiwa szybciej plonely niz je publikowano, a osoby niszczace archiwalia w panstwie prawa czuja sie ciagle bezkarne, co wiecej Instytut Pamieci Narodowej nie zamierza restytuowac wlasnosci narodowej, by odebrac archiwalia np. Kiszczakowi. Okolicznosci te wskazuja na ograniczenia badan historycznych, a czestym jest tez fakt, ze historykow traktuje sie jako urzednikow panstwowych czy nieco sprawniejszych agitatorow idei wymyslanych przez wladze. Nic wiec dziwnego, ze jednym z najaktywniejszych historykow publikujacych zrodla jest historyk pochodzenia hinduskiego wykladajacy w Berlinie - Peter Raina, oslabla niestety po 1989 r. historiografia polonijna wpadajac w sidla lekkomyslnej beztroski, ze juz rzekomo historii polskiej sie nie falszuje bo mamy wolnosc.

Ostatnio C. Wilanowski opublikowal "Teczki Wojtyly. Z najnowszej historii Kosciola" (Warszawa 2003 PAX) gdzie podanych jest 236 dokumentow z lat 1960-1979. Piszacy przedmowe T. Krawczak slusznie podkreslil, ze sa to dokumenty z Urzedu ds. Wyznan, a nie z KC PZPR, bez tego zstrzezenia to obraz w tej publikacji wychodzilby skrajnie naiwny, bo o roku 1978 nie ma zadnego dokumentu.

Z prac historykow badajacych te zagadnienia nalezy wymieniec:

Peter Raina, Kosciol katolicki a panstwo w swietle dokumentow 1945-1989, 3 tomy, Poznan etc. 1994-1996.

M. Piotrowski, Ludzie Bezpieki w walce z Narodem i Kosciolem. Sluzba bezpieczenstwa w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1944-1978 - Centrala, Lublin 1999 (wyd.2) Klub Inteligencji Katolickiej, ss.882.

Peter Raina, Cele polityki wladz PRL wobec Watykanu. Tajne dokumenty 1967-1989, Warszawa 2001.

Henryk Dominiczak, Organy bezpieczenstwa PRL w walce z Kosciolem katolickim 1944-1990 w swietle dokumentow MSW, Warszawa 2000.

Synytetycznie o 16 X 1978 r. napisal ks. Zygmunt Zielinski w najnowszej swej pracy "Kosciol w Polsce 1944-2002" (Radom 2003, str.264 ff.).

Podstawowe ujecie w jezyku angielskim znalezc mozna w szkicu Felix Corley, Soviet reaction to the election of John Paul II, "Religion, State and Society" 21:1 (1994) oraz syntetyczne ujecie w pracy George Weigel, Witness to Hope. The Biography of Pope John Paul II, New York 1999, szczegolnie str.278-281.

We wszystkich wspomnianych pracach jest dalsza bibliografia.

Jerzy Prus

23 pazdziernika 2003